Nagorno-Karabakh dreigen eeuwenoude kerken, kloosters en begraafplaatsenvanaf volgende week te worden vernietigd, waar blijven Europa en de Unesco?

Tegen 15 en 20 november, afhankelijk van de plaats, dienen de Armeniërs delen van Nagorno-Karabakh te verlaten. Deze gedwongen exodus is nu volop bezig. Ze verlaten streken met een bijzonder rijk patrimonium aan historische gebouwen. Vanaf volgde week liggen tientallen eeuwenoude kerken, kloosters en begraafplaatsen er verlaten bij. Het gevaar dat ze worden vernietigd is reeël. Deze situatie herinnert ons meteen aan het lot van heel wat  archologische sites in Irak en Syrië.

Wie herinnert zich de beelden niet van Palmyra, waar weerloze monumenten werden vernietigd. De kans is groot dat er zich vanaf volgende week eenzelfde drama afspeelt in Nagorno-Karabakh.

 Want het is niet de eerste maal dat het Armeense cultuurpatrimonium wordt verwijderd.  Daarbij gaat het  bovendien niet enkel om het verloren gaan van dit culturele erfgoed op zich, maar om meer. Door het vernietigen van deze monumenten wordt immers vooral de Armeense aanwezigheid in de regio weggegomd. De Armeense gemeenschap maakt zich hier enorme zorgen over, want dit gebeurde eerder in zovele regio's waar de Armeniërs eeuwenlang woonden. Na de genocide op de Armeniërs in Turkije verdwenen ontelbaar vele kerken, kloosters, kastelen en begraafplaatsen van de kaart. Hetzelfde herhaalde zich in Azerbeidzjan zelf,  alsook in Nakhichevan, een grote streek, net onder Armenië, waar de Armeense bevolking in de 20ste eeuw eveneens werd uitgeroeid en weggejaagd. Via satelietbeelden kon men daar in de voorbije jaren de systematische vernietiging van het Armeense Christelijke partrimonium op de voet volgen. Kerken werden gedynamiteerd en begraafplaatsen met de grond gelijkgemaakt. Deze etnische opkuis of zuivering dient om alle sporen van de Armeense aanwezigheid en geschiedenis uit te wissen. De vrees dat dit zich zal herhalen in Nagorno-Karabakh is reeël, omdat dit blijkbaar een gangbare tactiek is, met directe politieke gevolgen.

Want eenmaal het patrimonium weg, dan is het alsof de aanwezigheid er nooit was. Nu al zouden er van Azerbeidzjaanse kant voorbereidingen worden getroffen om deze vernietiging op te starten. Nu er ook geen controle is vanuit Europa, van de Verenigde Naties of de Unseco, bestaat de vrees dat men het sloopwerk zeer snel zal aanvatten, voor er een reactie kan komen. Heel wat sites liggen, waardoor dit zonder getuigen kan. Heel wat kerken en kloosters lopen gevaar, zoals de beroemde en internationaal vermaarde monasteria van Dadivank, Tsitsernavank, Amaras, Khotavank en Gtchavank.
 
Oudste kerken.
 
De Armeniërs waren de eersten die het Christendom als officiële godsdienst herkenden. Hun patrimonium en zeker dat van Nagorno-Karabakh wordt mondiaal bewonderd, ook door de Unesco, en behoort tot de oudste Christelijke architectuur. Sommige gebouwen klimmen op tot de 4de en 5de eeuw. Het gaat om meer dan de tientallen gebouwen, deze kloosters hebben ook een heel rijk patrimonium en herbergen daarenboven beroemde historische bibliotheken die essentieel zijn voor de geschiedenis van het Christendom.
 
 Het Comité van de Armeense Belgen roept bij de Belgische overheid en de Europese instellingen om dringende hulp, want de tijd dringt, eenmaal de bevolking volgende week, inclusief de monniken, hun land verlaten, dreigt de vernietiging. Het Comité wijst er op dat we dit enkel kunnen verhinderen door via internationale weg te reageren, wat wil zeggen, dat ook de aandacht hiervoor vanuit Vlaanderen en Belgie uitermate belangrijk is.
 
Nicolas Tavitian

Voorzitter van het Armeens comité van België